ปัจจุบันมีคอลลาเจนที่เป็นโปรตีนซึ่งพบได้มากในร่างกายของเราโดยเฉพาะในเนื้อเยื่อผิวหนังและกระดูก แต่ล่าสุดเริ่มมีการสนใจกันมากขึ้นเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของคอลลาเจนกับระบบทางเดินอาหารและฟัน โดยมีข้อเสนอว่าการบริโภคอาหารที่มี คอลลาเจนบํารุงฟัน อยู่สามารถช่วยบำรุงเหงือกและฟันได้หรือไม่? ในบทความนี้แอดมินจึงนำข้อมูลเกี่ยวกับคอลลาเจนว่ามีผลกระทบต่อเหงือกและฟันอย่าไงไร
คอลลาเจน (Collagen) มีบทบาทสำคัญในการสร้างเนื้อเยื่อ ซึ่งในร่างกายของคนเรามีหลายประเภทของคอลลาเจนประกอบอยู่ แต่คอลลาเจนชนิดหนึ่งที่เป็นสาระสำคัญในเนื้อเยื่อเหงือกและฟันคือ ‘คอลลาเจนชนิดที่ 1’ เพราะเป็นส่วนประกอบหลักของเนื้อเยื่อเหงือกที่มีส่วนช่วยในการสร้างเนื้อเยื่อและเสริมสร้างโครงสร้างของเนื้อเยื่อ ดังนั้นมันจึงเป็นสาระสำคัญในการบำรุงฟันและเหงือกได้ การบริโภคคอลลาเจนอาหารบำรุงฟัน เช่น เนื้อ, ปลา, นม, ผลไม้, และผัก เป็นวิธีหนึ่งในการเสริมสร้างคอลลาเจนในร่างกาย นอกจากนี้ ยังมีผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีคอลลาเจนเป็นส่วนประกอบหลัก ซึ่งอาจช่วยในการสนับสนุนการสร้างเนื้อเยื่อเหงือกและฟันได้ในบางกรณี
ถึงแม้ว่าฟันจะไม่ใช่กระดูกและไม่มีกระดูกอยู่ภายใน แต่โพรงปากของคนเรามีกระดูกอยู่จริง ๆ ดังนั้นกระดูกขากรรไกรหรือกระดูกฟันจึงมีบทบาทสำคัญในการยึดฟันไว้ในตำแหน่ง ซึ่งคอลลาเจนเป็นส่วนประกอบอันสำคัญของกระดูกฟันมากกว่า 90% การได้รับปริมาณคอลลาเจนที่เพียงพอจะช่วยส่งเสริมสุขภาพของเนื้อเยื่อฟันได้อย่างดี
เนื้อเยื่อของฟันเป็นส่วนที่สำคัญอย่างมากในการรักษาฟันให้แข็งแรงและสุขภาพดี โดยเนื้อเยื่อฟันสามารถปฏิสัมพันธ์กับคอลลาเจนได้โดยตรง ซึ่งเป็นสาระสำคัญที่ช่วยสร้างเนื้อเยื่อใหม่ ๆ และสนับสนุนการเจริญเติบโตของเนื้อเยื่อฟัน การได้รับปริมาณคอลลาเจนที่เพียงพอจะช่วยส่งเสริมสุขภาพของเนื้อเยื่อฟัน โดยเฉพาะเมื่อเนื้อเยื่อฟันมีความเสียหายจากโรคหรือการบาดเจ็บ นอกจากการบริโภคอาหารที่มีปริมาณคอลลาเจนสูงและผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีคอลลาเจนเป็นส่วนประกอบหลักแล้ว การรักษาฟันด้วยวิธีที่เหมาะสมและการดูแลสุขภาพช่องปากอย่างเต็มรูปแบบยังเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างเนื้อเยื่อฟันและเหงือกให้แข็งแรงด้วยเช่นกัน
น้ำซุปต้มกระดูกเป็นแหล่งคอลลาเจนชั้นดีที่สุด เนื่องจากคอลลาเจนจะถูกปล่อยออกมาในขั้นตอนการต้มน้ำซุปสามารถใช้ได้ทั้งกระดูกวัว กระดูกหมู โครงไก่ และก้างปลา น้ำซุปที่ได้มานั้นยังมีสารต้านอนุมูลอิสระและโปรตีนสูง (โปรตีนที่ปราศจากไขมัน) นอกจากนี้ยังมีประโยชน์ต่อผิวพรรณด้วย
คอลลาเจน ประกอบด้วยกรดอะมิโน 19 ชนิดที่เป็นส่วนประกอบสำคัญของโปรตีน ดังนั้นการเลือกวัตถุดิบที่อุดมไปด้วยโปรตีนสูงจะช่วยสร้างแมตทีเรียลที่จำเป็นสำหรับผลิตคอลลาเจนได้ แนะนำให้เลือกใช้โปรตีนคุณภาพสูง เช่น เนื้อไก่ออร์แกนิก หรือ เนื้อวัวที่เลี้ยงด้วยหญ้า และปลาแซลมอนที่จับได้ตามธรรมชาติ นอกจากนี้ ไข่ขาวเป็นตัวเลือกที่ดีเช่นกัน เนื่องจากมีโปรตีนที่ดีต่อร่างกายและกรดอะมิโนไลซีนและโพรลีนสูง ซึ่งเป็นส่วนประกอบที่จำเป็นสำหรับผลิตคอลลาเจน
การบริโภคอาหารหมักเช่นเทมเป้ (อาหารที่มีโปรตีนเหมือนกับเต้าหู้), โยเกิร์ต, กะหล่ำดอง, และคอมบุชะ เป็นที่นิยม เนื่องจากมีแลคโตบาซิลลัสซึ่งเป็นสายพันธุ์ของแบคทีเรียโปรไบโอติก ซึ่งผลิต Superoxide dismutase ที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ช่วยป้องกันการสลายตัวของคอลลาเจน อย่างไรก็ตาม แนะนำให้บริโภคอาหารหมักเพียงหนึ่งมื้อต่อวันเท่านั้น และควรเสริมด้วยอาหารที่มีโปรไบโอติกคุณภาพดีเพื่อเพิ่มคอลลาเจนให้มากขึ้น
ผักที่มีสีแดง เช่น มะเขือเทศ พริก และหัวบีทรูต มีสารต้านอนุมูลอิสระและไลโคปีน ซึ่งช่วยเสริมเกราะป้องกันแดด โดยไลโคปีนมีคุณสมบัติเป็นครีมกันแดดธรรมชาติที่ช่วยปกป้องผิวหน้าจากการถูกแดดทำร้าย ในขณะเดียวกันยังช่วยเพิ่มคอลลาเจนให้กับผิวหน้าด้วย
ผักใบเขียวที่อุดมไปด้วยวิตามินซี เช่น ผักโขม และผักเคล มีประโยชน์ต่อการผลิตคอลลาเจนอย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากวิตามินซีมีคุณสมบัติในการต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งในการสลายคอลลาเจน นอกจากนี้ผักใบเขียวยังเป็นเกราะป้องกันผิว ช่วยล็อกความชุ่มชื้น ช่วยให้ริ้วรอยดูตื้นขึ้น และช่วยให้รอยแผลจากสิวดูจางลงได้ด้วย
การบริโภคอาหารที่มีพืชผักหลากหลายชนิดช่วยให้ร่างกายได้รับวิตามินและแร่ธาตุมากมายพร้อมกับกรดอะมิโนที่จำเป็นสำหรับการสร้างโปรตีน ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของการผลิตคอลลาเจน พืชที่มีกรดอะมิโนจำเป็นรวมถึงควินัว บัควีท (เมล็ดธัญพืชที่มีโปรตีนและใยอาหารสูงแต่ไม่มีกลูเตน) เมล็ดป่าน เมล็ดเจีย และสาหร่ายสไปรูลิน่า เป็นต้น
อะโวคาโดเป็นตัวเลือกที่ดีในการเพิ่มคอลลาเจนให้กับผิวหนัง เนื่องจากมีน้ำมันที่อุดมไปด้วยสารอาหารที่จำเป็นสำหรับผิวหนัง และช่วยฟื้นฟูผิวที่ขาดน้ำได้อย่างดี โดยช่วยลดรอยเหี่ยวย่นและลอยจุดด่างดำ และให้ผิวพรรณดีขึ้น ดังนั้น เป็นอีกตัวเลือกที่น่าสนใจสำหรับผู้ที่ต้องการเพิ่มคอลลาเจนให้กับผิวหนังของตนเอง
ผลไม้ที่มีปริมาณวิตามินซีสูงคืออีกหนึ่งตัวช่วยสำคัญในการสร้างคอลลาเจนในร่างกาย โดยมีคุณสมบัติในการช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระที่ทำลายคอลลาเจนและอีลาสตินได้ และสามารถช่วยในการสังเคราะห์คอลลาเจนได้อีกด้วย
ในหอยนางรมมีสารสำคัญสามชนิด ได้แก่ ทองแดง, แมงกานีส, และสังกะสี ซึ่งช่วยผลิตคอลลาเจนได้ เนื่องจากหอยนางรมมีสารเหล่านี้อยู่มาก ๆ ในตัว นอกจากนี้ยังมีสารอาหารอื่น ๆ ที่มีประโยชน์มากมาย เช่น เหล็ก, วิตามินบี 12 และโอเมก้า 3 ซึ่งช่วยเสริมสร้างสุขภาพด้วย
ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากถั่วเหลือง เช่น น้ำเต้าหู้ นมถั่วเหลือง ชีส และเต้าหู้ มีฮอร์โมนพืชชื่อ Genistein ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ที่มีประสิทธิภาพในการกระตุ้นการผลิตคอลลาเจนและบล็อกเอนไซม์ MMPs ซึ่งจะช่วยลดการเสื่อมสภาพของผิวและช่วยส่งเสริมผิวพรรณให้สวยงามและชุ่มชื่นได้ดีขึ้นก่อนวัยแก่
เพื่อเสริมสร้างสุขภาพฟันที่ดี ควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อฟันอย่างเพียงพอ โดยเฉพาะอาหารที่มีแคลเซียมและฟอสฟอรัส ซึ่งเป็นสารอาหารที่สำคัญสำหรับการเจริญเติบโตและสร้างสรรค์ฟันและกระดูก เช่น เต้าหู้ งา อาหารทะเล ไข่ นม และผักใบเขียว
นอกจากนี้ ควรรับประทานแป้งจำพวกคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน เช่น โฮลวีท ธัญพืชไม่ขัดสี ผักและผลไม้ เนื่องจากมีไฟเบอร์ที่ช่วยลดการเกิดฟันผุและคราบหินปูน ที่ส่งผลต่อการสร้างคราบหินปูนบนฟัน ซึ่งอาจทำให้ฟันเสียหายได้ อีกสิ่งที่สำคัญคือควรดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ เพื่อช่วยลดการสะสมของคราบจุลินทรีย์ในช่องปาก และช่วยล้างคราบอาหารออกจากช่องปาก ซึ่งเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดกลิ่นปากและคราบหินปูน
การเลือกแหล่งน้ำที่มีฟลูออไรด์สูง เช่น ในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เป็นวิธีที่ดีในการดื่มน้ำเพื่อสุขภาพฟัน เนื่องจากฟลูออไรด์มีประโยชน์ต่อฟันในการป้องกันโรคฟันตกกระและฟันผุ
อย่างไรก็ตาม การรับประทานอาหารแป้งและน้ำตาลอย่างสูงสามารถทำให้เกิดโรคฟันผุได้ และการดื่มเครื่องดื่มรสเปรี้ยวหรือน้ำผลไม้อาจเป็นต้นเป็นสาเหตุให้เกิดอาการฟันกร่อนและเสียวฟัน นอกจากนี้ การบริโภคอาหารแข็ง เช่น กระดูกหรือน้ำแข็ง อาจทำให้ฟันร้าว ฟันบิ่นและแตกหักได้
การรักษาฟันด้วยวิธีที่เหมาะสม รวมถึงการใช้แปรงสีฟันและความสะอาดช่องปากอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยลดความเสียหายและการเกิดโรคในช่องปากได้ด้วยเช่นกัน นอกจากนี้ การตรวจสุขภาพช่องปากอย่างสม่ำเสมอโดยทันทีเมื่อมีอาการผิดปกติ เช่น โรคเหงือกบวมหรือเลือดออกจะช่วยตรวจพบโรคและการเสียหายในช่องปากได้เร็วขึ้นและช่วยให้การรักษาฟันมีผลมากขึ้น สุขภาพช่องปากที่ดีถือว่าเป็นสิ่งสำคัญที่มีผลต่อสุขภาพร่างกายโดยรวม เพราะการรักษาฟันให้แข็งแรงและสุขภาพดีไม่ใช่เพียงแค่การมีฟันขาวสวยเท่านั้น แต่เป็นการมีสุขภาพช่องปากที่ดีและสามารถใช้งานได้อย่างปกติ ดังนั้นการดูแลและรักษาฟันอย่างสม่ำเสมอเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้คนไม่ควรละเลยเป็นอย่างยิ่ง