คราบหินปูน คืออะไร เกิดจากอะไร อันตรายกว่าที่คิด

คราบหินปูน คืออะไร เกิดจากอะไร? อันตรายกว่าที่คิด

คราบหินปูน เป็นสาเหตุหนึ่งของฟันผุ ซึ่งเกิดจากคราบของเศษอาหารและน้ำลายที่ปล่อยไว้นานจะเป็นการสะสมจนเกาะติดบริเวณฟันและเหงือก ยิ่งนานเข้าจะปล่อยกรดออกมาทำลายผิวฟันทีละน้อยจนทำให้ฟันผุ ที่สำคัญจะทำให้เหงือกเกิดการอักเสบและติดเชื้อหรือที่เราเรียกโรคปริทนต์ อีกทั้งยังเสี่ยงต่อโรคหัวใจด้วยจึงต้องมีการนำวิธีการขูดหินปูนเข้ามาเพื่อการรักษาสุขภาพช่องปากให้ดีขึ้น

แต่จริงๆแล้ว ร่างกายเรามีการทำความสะอาดด้วยตัวเองอยู่บ้าง ในช่องปากจะมีน้ำลายที่ช่วยในการซ่อมแซมฟัน . . . เพราะนำแคลเซียมและฟอสฟอรัสไปอุดตามรูฟัน ช่วยย่อยสลายแบคทีเรียได้ในระดับหนึ่ง และช่วยลดกลิ่นปากได้ แต่หากมีการสะสมของเศษอาหารมากขึ้นจนไม่สามารถเอาออกด้วยตนเองได้ ก็จะเกิดคราบหินปูน

• การเกิดคราบหินปูน Dental plaque คืออะไร

คราบที่ไม่สามารถเอาออกได้ด้วยการแปรงฟัน เมื่อเศษอาหารติดตามร่องฟันรวมตัวกับน้ำลาย จนกลายเป็นขี้ฟันหากไม่ดูแลรักษาจะเกิดกลิ่นปากและคราบนี้จะสร้างกรดออกมาทำลายฟัน . . . ซึ่งหากถึงระดับนี้จะต้องนำออกโดยทันตแพทย์ด้วยการขูดหินปูน

• การเกิดคราบหินปูน Dental plaque

ภายหลังการแปรงฟันเพียง 2-3 นาที ในช่องปากของเราจะเริ่มทำการสร้างจุลินทรีย์ โดยปกติผิวฟันของเราจะมีน้ำลายปกคลุมผิวฟันในลักษณะของแผ่นฟิล์ม ซึ่งประกอบด้วยสารไกลโคโปรตีน ที่มีน้ำตาลและโปรตีน ที่จะยังไม่ทำให้เกิดโรค แต่หากมีการรวมตัวของจุลินทรีย์และแบคทีเรียมาเกาะหนาและเหนียวขึ้น ก็จะทำให้เกิดคราบขี้ฟัน . . . ซึ่งจะพบได้บ่อยบริเวณร่องเหงือก ร่องฟัน เพราะผิวฟันของเรามีพื้นผิวที่ไม่เรียบและร่องเหงือกที่มีทั้งมองเห็นได้และไม่สามารถมองเห็นได้

หากเป็นคราบที่เพิ่งเริ่มก่อตัวไม่นาน จะสามารถนำออกได้ด้วยการบ้วนปาก การบดเคี้ยวอาหารที่มีความกรอบหรือมีกากใยจำพวกผักและผลไม้ แต่สำหรับอาหารจำพวกแป้งน้ำตาล เช่นข้าวเหนียว จะไม่ช่วยในการขจัดคราบ เพราะมีน้ำตาลที่เป็นอาหารของเชื้อแบคทีเรียเกาะติดกับฟัน สาเหตุของฟันผุ

การรักษาความสะอาดเบื้องต้น สามารถทำได้โดยการบ้วนปากหลังรับประทานอาหาร การแปรงฟัน หรือการขัดฟันโดยการใช้ไหมขัด ซึ่งจะช่วยขจัดคราบออกได้ แต่หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแล หรือในส่วนที่เราดูแลได้ยากจนคราบเกาะแน่นและแข็ง จนกลายเป็นคราบหินปูน คราบนี้จะไม่สามารถเอาออกด้วยวิธีการเบื้องต้นได้อีกต้องขูดหินปูนโดยทันตแพทย์เท่านั้น จึงเป็นสาเหตุที่หลายคนอาจจะสงสัยว่าทำไมต้องขูดหินปูนนั่นเอง

คราบหินปูน ทำให้เกิดโรคได้อย่างไร

• โรคฟันผุ เพราะจุลินทรีย์ที่สะสมจะปล่อยกรดออกมาทำลายสารเคลือบฟัน ที่ยิ่งนานๆ จะยิ่งกัดกร่อนผิวฟัน
• เหงือกอักเสบ เนื่องจากคราบจุลินทรีย์จะใช้น้ำตาลจากอาหารในการสร้างกรดและสารพิษ ที่นอกจากทำให้ฟันผุ ยังมีสารบางตัวทำร้ายเหงือกด้วย
• ปริทนต์ อาการที่เกี่ยวเนื่องกับอักเสบระยะรุนแรง เพราะกระดูกและเส้นใยที่คอยยึดฟันจะถูกทำลายแล้ว ทำให้คราบเข้าไปสะสมในร่องเหงือก ซึ่งหากยังคงปล่อยไป อาจถึงขั้นต้องถอนฟันทิ้งไป

คราบหินปูนจะใช้เวลานานแค่ไหนที่จะทำลายฟัน

• 24 ชั่วโมง เป็นช่วงเวลาที่ช่องปากจะสร้างจุลินทรีย์บางชนิด ก่อให้เกิดคราบ
• 48 ชั่วโมง เป็นช่วงเวลาที่จุลินทรีย์และแบคทีเรียทำปฏิกิริยากัน และหลั่งสารทำลายผิวเคลือบฟัน

เพราะเหตุนี้เราจึงควรใส่ใจกับความสะอาดในช่องปาก โดยการแปรงฟันอย่างสม่ำเสมออย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง และใช้ไหมขัดฟันซอกซอนในส่วนที่แปรงสีฟันเข้าไม่ถึง จะช่วยลดการเกิดคราบหินปูนได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น.

• คราบหินปูนนอกจากจะทำให้เกิดโรคเหงือกยังทำให้เกิดโรคหัวใจ

หลายคนอาจสงสัยว่าเหตุใดคราบหินปูนจึงมีผลกับโรคหัวใจ ก็เนื่องจากการที่คราบหินปูนคือเชื้อแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรคเหงือกอักเสบ เข้าไปในกระแสเลือดและเจริญเติบโตเป็นคราบในหลอดเลือดเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดจนถึงขั้นเกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดได้.

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดคราบหินปูน

• การสูบบุหรี่เป็นประจำ
• ปัญหาการสบฟัน
• กัดฟันขณะนอนหลับ
• การรับประทานอาหารที่มีน้ำตาล
• ฮอร์โมนในร่างกายเปลี่ยนไป
• โรคประจำตัวบางชนิด
• การใช้ยาประเภทยากันชัก ยาลดความดัน
• สมดุลของน้ำในช่องปาก เช่นปากแห้ง

การป้องกันการเกิดคราบ

• การแปรงฟันที่ถูกวิธี อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง
• ใช้แปรงขนนุ่มปลายมน
• แปรงโดยเน้นช่วงรอยต่อของเหงือกและฟัน อย่างเบามือ
• ใช้ยาสีฟันที่มีส่วนผสมของสารเคลือบฟัน หรือฟลูออไรด์
• ใช้ไหมขัดฟันเป็นประจำ อย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง
• พบทันตแพทย์ทุกๆ 6 เดือน
• หลีกเลี่ยงการรับประทานขนมจุกจิก ชา กาแฟ เน้นการรับประทานผักผลไม้กรอบที่มีเส้นใย

เราจะแปรงฟันเมื่อไหร่ดี

• ก่อนนอนหลับ เพราะในขณะที่เรานอนหลับ กระบวนการผลิตน้ำลายในช่องปากของเราจะลดลง ทำให้แบคทีเรียสะสมได้ดีขึ้น
• หลังจากตื่นนอนทันที เพราะแบคทีเรียในช่องปากถูกก่อตัวและไม่มีการขจัดออก สังเกตได้จากกลิ่นปากที่เกิดขึ้นในตอนเช้า และคราบขี้ฟัน
• หลังทานอาหาร 15 นาที การแปรงหลังอาหารทันทีจะเป็นการทำลายสารเคลือบผิวฟัน ควรปล่อยให้ฟันมีการซ่อมแซมตัวเองสักพักจึงค่อยแปรงฟัน หรืออาจใช้วิธีการกลั้วปากแรงๆ เพื่อลดปฏิกิริยาดังกล่าวได้
• กรณีฟันซ้อนฟันเก ไม่แนะนำให้ใช้การบ้วนปากเพียงอย่างเดียว หากนำอาหารเข้าปากแล้ว แนะนำให้แปรงฟันทุกครั้งทุกกรณี

การแปรงฟันคือวิธีการทำความสะอาดเบื้องต้นที่สำคัญที่สุด แต่การแปรงฟันต้องทำอย่างถูกวิธี หากเป็นคนที่จัดฟันก็ควรเลือกการใช้แปรงสีฟันสำหรับคนจัดฟันโดยเฉพาะ ไม่เช่นนั้นจะทำให้ฟันสึกกร่อน และเหงือกร่นได้เช่นกันหากทำไม่ถูกวิธี

อ้างอิง:

–คราบหินปูนอันตรายกว่าที่คิด. https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/คราบหินปูน-อันตรายกว่/

–คราบหินปูนอันตรายแค่ไหน ?. https://www.bangkokhospitalhuahin.com/health-info/health-tips/scale-and-polish